Mae M-SParc yn rhan allweddol o ffocws carbon isel Gogledd Cymru, gan gysylltu â datblygiadau cyffrous sy’n digwydd ar ‘Ynys Ynni’ Ynys Môn, ac ar draws Gogledd Cymru. Ni yw’r bwrlwm yng nghanol y gweithgaredd hwn, gan roi ein hunain a’n cwmnïau tenantiaid wrth galon datblygiadau newydd a chyffrous.
Sefydlwyd tîm Egni yn 2021 i ddarparu cymorth arbenigol yn y sector carbon isel ac i fanteisio ar yr ystod eang o gyfleoedd yn y sector hwn ar draws Gogledd Cymru. Mae’r tîm yn gweithio ar draws ystod o brosiectau o gefnogi’r sector ynni gwynt ar y môr i niwclear newydd, o gynghori cwmnïau ar sut i leihau eu hôl troed carbon i gynllunio sut i gyrraedd sero net erbyn 2030! Mae tîm Egni yn frwd dros greu Cymru fwy cynaliadwy drwy helpu’r amgylchedd a sicrhau ein bod ni i gyd yn cyrraedd ein hymrwymiadau sero net a thrwy greu cyfleoedd cyffrous newydd ar draws y sector carbon isel yng ngogledd Cymru.
Enillodd Debbie ei PhD mewn Cemeg Niwclear o Brifysgol Manceinion yn 2016 ac ar ôl hynny treuliodd 3 mis yn gweithio i Hitachi Research Labs yn Japan. Ers dychwelyd i Ogledd Cymru, mae Debbie wedi gweithio fel rheolwr prosiect i Brifysgol Bangor gan weithio ar ystod o brosiectau ar draws y Sector Carbon Isel.
Mae Debbie yn angerddol am Ynni Carbon Isel a sut y gall datblygiadau a chyfleoedd lleol yn y sector hwn helpu’r amgylchedd, y busnesau lleol a’r gymuned.
Mae Rhodri Daniel yn aelod o dîm Carbon Isel M-SParc, sy’n cefnogi datblygiadau newydd yn y rhanbarth, gan ysgogi’r economi werdd a’i chadwyn gyflenwi ehangach. Mae ganddo MSc mewn Cemeg o Brifysgol Bristol, ac mae wedi treulio 10 mlynedd yn y byd academaidd a diwydiant (heblaw am gyfnod o dair blynedd yn teithio’r byd mewn band roc!). Mae gan Rhodri brofiad helaeth o arwain prosiectau, gyda ffocws arbennig ar y sector carbon isel, ac mae’n dod â sgiliau rheoli prosiect ac ysgrifennu cynigion rhagorol i’r tîm.
Mae gennym ni gysylltiadau academaidd ag arbenigedd storio hydrogen trwy’r ‘Labordy Ymchwil Deunyddiau Ynni mewn Niwclear’ yn Sefydliad Dyfodol Niwclear Prifysgol Bangor.
Mae gan M-SParc gysylltiadau â nifer o gyfleoedd Ymchwil ac Arloesi sy’n ymwneud ag effeithlonrwydd pŵer solar.
Mae cymaint o opsiynau i fuddsoddi mewn technoleg adnewyddadwy neu ddatblygiadau cynaliadwyedd. Bydd hyn yn helpu i dorri biliau ynni a chynyddu eich rhinweddau amgylcheddol.
Mae hyn yn dod ar gael yn gynyddol trwy lu o gynlluniau ariannu.
Yn y gweminar hwn bydd yn cymryd plymio dwfn i fyd Cyllid Gwyrdd!
Dull o gyfrifo allyriadau carbon cynnyrch neu wasanaeth yw ôl troed carbon. Mae hyn yn cynnwys yr allyriadau uniongyrchol o danwydd ffosil, y trydan a ddefnyddir i bweru adeiladau a’r effeithiau sy’n digwydd drwy’r holl gadwyn gyflenwi. Mae cynnal asesiad cylch bywyd i ganfod eich ôl troed carbon.
Mae Gogledd Cymru yn gartref i bopeth sydd ei angen arnom i gyrraedd Sero Net; rydym yn arloesol, mae gennym bobl ac adnoddau naturiol a’r cwmnïau i’w gyflawni! Dewch i glywed mwy am y pethau anhygoel sy’n digwydd yn y rhanbarth a sut y gallwch chi gymryd rhan!
Bu M-SParc, mewn cydweithrediad â Perago, cwmni ymgynghori digidol yn Ne Cymru, yn cefnogi’r Ganolfan Gwasanaethau Cyhoeddus Digidol (CDPS) gyda phrosiect Tech Net Zero. Nod y prosiect oedd edrych ar sut y gallai technoleg ddigidol yn y sector cyhoeddus helpu Cymru i gyrraedd Sero Net erbyn 2050 a thros ddarganfod 12 wythnos cynhaliwyd amrywiaeth o ymchwil desg a chyfweliadau â rhanddeiliaid, gan arwain at 6 argymhelliad allweddol (gweler ar y chwith).Dysgwch fwy yma!
Mae Amaethyddiaeth 4.0 yma, ac mae’n llawn heriau a chyfleoedd i’r sector. Arweiniwyd prosiect Green Eagle gan M-SParc a dau gwmni tenant, Fortytwoable ac Aerialworx gan arddangos sut y gall Deallusrwydd Artiffisial (AI), gweledigaeth gyfrifiadurol a thechnoleg dronau ddatgarboneiddio technegau ffermio. Cynhaliodd y Tîm Carbon Isel asesiad cylch bywyd ar y dronau i asesu’r potensial i arbed carbon o’i gymharu â dulliau ffermio traddodiadol (rydym yn falch o ddweud ei fod yn ffafriol!)
Prosiect ar y cyd rhwng Mona Dairy, adran BioGyfansoddion (Prifysgol Bangor) a Pharc Gwyddoniaeth Menai (M-SParc), i ddatblygu dealltwriaeth fanwl o’r allyriadau carbon sy’n gysylltiedig â Mona Dairy trwy ddatblygu asesiad cylch bywyd manwl.Mae angen modelu ac allbynnau asesu cylch bywyd i danategu cynlluniau ar gyfer twf economaidd cynaliadwy drwy ddarparu data perfformiad a aseswyd yn annibynnol a thystiolaeth i gefnogi hawliadau allyriadau carbon. Bydd y prosiect hwn yn cefnogi optimeiddio a datblygu methodoleg ACT a fydd yn arwain at dwf gwyrdd i’r llaethdy gyda chynaliadwyedd a buddion lleol yn ganolog iddo.
Er mwyn cefnogi busnesau Cymru, mae angen dealltwriaeth glir ar Fanc Datblygu Cymru o gyfleoedd datgarboneiddio, y manteision cymharol, y costau, y risgiau a’r amcangyfrifon o arbedion, er mwyn sicrhau eu bod yn gallu darparu’r cymorth a’r arweiniad cywir i’r gymuned fusnes yng Nghymru.
Yn yr adroddiad hwnmae M-SParc wedi dewis y technolegau a’r gosodiadau canlynol fel y mesurau mwyaf priodol y dylai busnesau Cymru eu hystyried ar gyfer prosiectau Cyllid Gwyrdd gyda Banc Datblygu Cymru. Daw’r wybodaeth o ymchwil helaeth a chyfweliadau gyda chwmnïau sy’n gweithredu o fewn eu maes arbenigedd penodol.
Yn 2022 roedd y tîm carbon isel yn rhoi cymorth i sefydliadau yn ardal Conwy i asesu allyriadau carbon ac i wneud argymhellion ar sut i leihau ôl troed carbon. Roedd hwn am ddim i bawb a gymerodd ran gyda’r fantais ychwanegol o grant carbon isel i’w wario ar fesurau a fyddai’n helpu i leihau allyriadau carbon. Aseswyd olion traed carbon gennym drwy ddilyn y fethodoleg Protocol Nwyon Tŷ Gwydr i asesu allyriadau cwmpas 1 2 a 3. Cynhaliwyd cyfanswm o 12 asesiad ar gyfer ystod amrywiol o fusnesau o’r diwydiannau lletygarwch, hamdden a chreadigol i enwi dim ond rhai.
Mae sawl aelod o dîm M-SParc wedi cynnal gweithdy Llythrennedd Carbon. Nod hyn yw codi ymwybyddiaeth o newid hinsawdd a darparu diwrnod o hyfforddiant ar newid hinsawdd i bob cyfranogwr. Rydym wedi cyflwyno ein cais am M-SParc i fod yn sefydliad Carbon Llythrennog. Rydym hefyd yn paratoi maes llafur hyfforddi i gyflwyno Hyfforddiant Carbon yn fewnol a’n nod yw cael hwn wedi’i achredu fel hyfforddiant Llythrennedd Carbon.
Un o’n huchelgais allweddol ni yw dod yn barc gwyddoniaeth Net Sero cyntaf Cymru ac efallai’r DU drwy gyflawni ein hymrwymiad Net Sero erbyn 2030. Rydym wedi comisiynu rhai o’n tenantiaid i’n helpu i fapio ein hôl troed carbon a mapio’r capasiti cynhyrchu adnewyddadwy ar y safle sydd ei angen i bweru’r safle.
Ar gyfer M-SParc, mae dod yn Net Zero erbyn 2030 yn egwyddor flaenllaw, ac egwyddor graidd arall yw dod â’n cymuned o 52 o gwmnïau gyda ni ar y daith hon. Rydym am gael ein hadnabod ar draws y rhanbarth fel arloeswyr yn y maes ac ysbrydoli sefydliadau a chymunedau ledled Cymru i gyrraedd niwtraliaeth garbon.
Rydym wedi cynnal adolygiadau rhagarweiniol gyda dau gwmni tenant (Viridian Consultants, Baileys a Partners) i gael dealltwriaeth gychwynnol o’r her sydd o’n blaenau. Yn yr adolygiad cyntaf, fe wnaethom gyfrifo ein defnydd ynni blynyddol ar draws y safle, gan fanylu ar yr amrywiadau blynyddol a thymhorol fel y bo’n briodol, yn ogystal ag ymchwilio i ffyrdd o gynyddu effeithlonrwydd, lleihau’r galw am ynni, a disodli systemau gwresogi/oeri gyda systemau trydan di-garbon.
Roedd yr ail adolygiad yn ymchwilio i’n hallyriadau cwmpas 1 a 2 ac yn gwerthuso technolegau cynhyrchu ynni adnewyddadwy a allai fodloni ein galw am ynni heb allyrru C02, megis treulwyr PV/Gwynt/Anaerobig ar y safle a thechnolegau arloesol sy’n dod i’r amlwg.
CWMPAS 1
Mae cyfradd allyriadau cwmpas 1 presennol M-SParc o 55,066 kg o CO2 yn deillio o systemau gwresogi nwy a dŵr poeth. Nwy yw’r rhan fwyaf o’r carbon a ollyngir y flwyddyn gan M-SParc. Felly, trosglwyddo o systemau nwy i systemau sy’n defnyddio trydan ddylai fod yn flaenoriaeth er mwyn cyrraedd ein targedau carbon. Ein nod yw dileu ein hallyriadau Cwmpas 1 yn llwyr erbyn y flwyddyn 2026.
CWMPAS 2
Mae Prifysgol Bangor, gweithredwyr M-SParc, yn aelod o gonsortiwm o brifysgolion Prydain sydd â chytundeb bargeinio ar y cyd gyda darparwyr trydan i dalu premiwm am y sicrwydd y bydd yr holl drydan a ddarperir i’r prifysgolion yn dod o ffynonellau adnewyddadwy 100%.60 Felly, ni fyddai gan M-SParc unrhyw allyriadau cwmpas 2 cysylltiedig. Fodd bynnag, mae ffynonellau ynni adnewyddadwy pellach ar y safle yn cael eu cynllunio i wrthbwyso allyriadau cwmpas 1 a 3. Ar hyn o bryd mae gennym 100 kW o gynhyrchu PV ar y safle, gyda chynlluniau pellach yn cael eu datblygu.
CWMPAS 3
Amcangyfrifir bod allyriadau Cwmpas 3 yn 9,144 kg o CO2 y flwyddyn (ym mis Chwefror 2022). Proses barhaus i gyfrifo cyfanswm yr allyriadau Cwmpas 3.
Er mwyn lleihau allyriadau Cwmpas 3 yn M-SParc, ein nod yw;
Mae pwyntiau gwefru cerbydau trydan ar gael yn M-SParc ac er yr anogir disodli cerbydau petrol a diesel â cherbydau trydan, nid yw’r newid hwn yn rhywbeth y gellir ei wneud yn orfodol ar gyfer cerbydau personol staff. Un opsiwn olaf i sicrhau bod M-SParc yn gwmni di-garbon net yw prynu gwrthbwyso carbon, buddsoddi mewn prosiectau lleihau carbon a chymhwyso’r gostyngiadau mewn carbon i gyfraddau allyriadau M-SParc.
Allyriadau Cwmpas 3 fydd yr anoddaf i’w dileu’n gyfan gwbl, credwn y bydd hon yn broses ailadroddus gyda llawer o rwystrau ar hyd y ffordd y bydd angen eu goresgyn. Bydd angen monitro ein cynnydd yn fisol, gan adrodd yn fewnol ar ein hallyriadau. Rydym hefyd yn anelu at wneud y daith hon yn dryloyw, gan ysbrydoli hyder ac atebolrwydd i sefydliadau eraill ar draws y rhanbarth a thu hwnt.
Yn ddiweddar lansiwyd ein hymgyrch ‘Diffodd-SParc’ (‘diffodd y sbarc’), i helpu i leihau ein defnydd o ynni, costau ynni ac allyriadau carbon.
Gan weithio gyda’n cwmnïau tenantiaid, rydym yn gobeithio cyrraedd ein nod o ‘Net Zero’ erbyn 2030!
Fel y gallwch ddychmygu, gall gweithgareddau dyddiol gan 250 o bobl ar draws 52 o wahanol swyddfeydd gronni hyd at lawer o allyriadau CO2! Gall pethau bach fynd yn bell, byddwn yn edrych yn llawer agosach ar ein defnydd o ynni i ddod o hyd i ffyrdd o wneud gwahaniaeth. Byddwn yn edrych i mewn i bethau fel;
Drwy gydol yr ymgyrch, byddwn yn rhannu awgrymiadau arbed ynni ac yn annog ein staff a’n tenantiaid i fod yn fwy ynni effeithlon er mwyn arbed carbon a chostau!
Cysylltwch â Rhodri ar y tîm Carbon Isel am fwy o wybodaeth!
25by25
Yn M-SParc , rydym yn falch o gyhoeddi ein bod yn gweithio gyda Phrifysgol Bangor ar eu hymgyrch ‘25 wrth 25’. Nod y prosiect yw lleihau allyriadau CO2 25% erbyn y flwyddyn 2025. Bydd gosod targedau a phwyntiau llwybr ar ein taith tuag at Sero Net yn rhan hanfodol o’r her, gan y gellir cyflawni tasg sy’n ymddangos yn amhosibl trwy greu camau ar hyd y ffordd. Mae’r prosiect hwn hefyd yn cynyddu’r gwaith sydd ei angen i ni gyfrifo ‘gwaelodlin’ y byddwn yn ei leihau 25%. Drwy ymchwilio i’n hallyriadau presennol, byddwn yn cael mewnwelediad pwysig i’n gweithgareddau presennol, gan roi trosolwg cyfannol o ble y gallem wneud yn well.
Wrth galon y prosiect 25 wrth 25, mae syniadau newydd. Byddwn yn gweithio’n agos nid yn unig gyda’n cydweithwyr ym Mhrifysgol Bangor, ond yn hollbwysig byddwn yn gweithio ochr yn ochr â myfyrwyr – y dyfodol! Gwahoddwyd myfyrwyr i gyflwyno syniadau a mentrau ar sut y gallai’r Brifysgol leihau ei hallyriadau CO2e. Cawsom dros 40 o gynigion gan fyfyrwyr a staff a aseswyd gan banel o gynrychiolwyr ar draws y Brifysgol.
Os oes gennych unrhyw syniadau gwych am sut i leihau allyriadau, neu os oes gennych unrhyw gwestiynau am y prosiect, cysylltwch â Rhodri ar y tîm Carbon Isel!
